GROENE HART
– BEHOUD DOOR ONTWIKKELING –
BASIS TRAILER OVER DE VIER BASTIONRICHTINGEN
De verwevenheid van stad, land en natuur is nergens groter dan in het Groene Hart. Wie goed kijkt, kan de relicten van de 2000 jaar arbeid en wilskracht overal ontdekken. De verhalen gaan schuil in de grond, water, natuur, bebouwing, infrastructuur en nog steeds in de mensen die leven en werken in het gebied.
Groene Hart in Beeld laat u de verhalen van mens, land en cultuurhistorie in dit gebied beleven door ze opnieuw tot leven te brengen in woord en beeld. Op deze manier wordt de kans op behoud van alle elementen vergroot.. behoud door ontwikkeling.
GROENE HART – NOORD-WEST – HANDEL EN NIJVERHEID
Het bastion Noord-West wijst langs de Oude Rijn richting Bodegraven. Het water maakte het gebied toegankelijk en zorgde in de loop van de geschiedenis voor veel dynamiek. Duizenden vaarbewegingen vormden de basis voor de ontwikkeling van de Oude Rijn-zone tot een bruisend handelscentrum.
GROENE HART – NOORD-WEST – LIMES
De Limes is de voormalige noordgrens van het Romeinse Rijk. Langs deze grens, die ruwweg de loop van de Oude Rijn volgt, stonden de Romeinse forten en wachttorens. Er vond dikwijls handel plaats met de zogenaamde ‘barbaren’. Dit waren mensen die buiten het Romeinse Rijk woonden.
GROENE HART – NOORD-WEST – BOOMKWEKERIJEN BOSKOOP
De venen rondom Boskoop zijn in tegenstelling tot bijvoorbeeld Reeuwijk nooit afgegraven, om verschillende redenen. De aanvankelijk woeste gronden waren in het bezit van de graven van Holland. Vanaf de 11e eeuw werd de woestenij uitgegeven voor ontginning. Het ontginningscontract werd aangeduid als ‘cope’ en is als term overgebleven in plaatsnamen als Boskoop en Oukoop.
GROENE HART – NOORD-WEST – OUDE RIJN
Als de aorta van Nederland komt de Rijn bij Lobith ons land binnen. De delta van deze rivier heeft zijn loop talloze keren verlegd en de watergangen gaan nu als de Lek en de Waal door het leven. De echte Rijn is gedegradeerd tot een gekanaliseerde stroom met namen als ‘Leidse Rijn, ‘ Kromme Rijn’ en ‘Oude Rijn’. Toch verraden de stroomruggen en grondsoorten hier een ooit machtige rivier met een kilometers breed stroomgebied.
GROENE HART – NOORD-WEST- KAGERPLASSEN
De Kagerplassen waren vroeger onderdeel van een groot natuurlijk merengebied, waartoe ook het Haarlemmermeer, het Leidsche meer en het Kagermeer behoorden. Deze plassen zijn ontstaan door erosie en oeverafslag van oude veenstromen.
GROENE HART – NOORD–OOST – GRAS PLAS EN VENEN
Vanaf het noordoostelijke bastion overziet de toeschouwer de polder richting Zegveld, met ontginningspatronen uit de 10e eeuw, die nog steeds de basis vormen voor de verkaveling en het slotenpatroon. Met de nodige tussentijdse aanpassingen weten boeren al die eeuwen hun brood te verdienen in deze uitgestrekte polders.
GROENE HART –NOORD–OOST – BUITENPLAATSEN
Aan het einde van de middeleeuwen wordt het centrale gezag in Holland machtiger en neemt de veiligheid toe. Kastelen, waar de adel zich eerst verschanste in tijden van onrust, functioneren steeds vaker als luxe buitenverblijf. In navolging van de adel laten ook andere rijke burgers riante buitenplaatsen bouwen waar ze de zomer kunnen doorbrengen.
GROENE HART – NOORD–OOST – PLAS – DRAS – DE RONDE VENEN
Het gebied De Ronde Venen is ontstaan door achtereenvolgens veengroei, ontginning, vervening en droogmakerij. Rondom het gebied liggen de rivieren de Kromme Mijdrecht, de Amstel, de Waver, de Winkel, de Angstel en de Aa. Deze wateren maken een bijna gesloten, ronde vorm, waarbinnen het gebied werd ontgonnen en later verveend.
GROENE HART – NOORD–OOST – BLAUWGRASLANDEN
Langs het riviertje de Meije, ten noorden van het dorpje Zegveld, ligt een van de weinige grote stukken schraal- en blauwgrasland van West-Nederland. Schraal klinkt arm, maar: hoe minder voedsel in de grond, des te rijker de plantenwereld.
GROENE HART HART – NOORD–OOST – SPREEUWEN BOVEN BREEVELD
In Polder Breeveld verzamelen zich in augustus en september jaarlijks duizenden spreeuwen voor de trek naar het zuiden. De spreeuwen die wij ’s winters zien in de polder, verblijven ’s zomers noordelijker en overwinteren juist in onze polders. Zo is Polder Breeveld het hele jaar door een geliefde plek onder spreeuwen.
GROENE HART – ZUID–OOST – RIVIEREN EN WAARDEN
Tot zo’n duizend jaar geleden, vóór de mens ingreep, vormde en kneedde het water het landschap. De Hollandse IJssel en de Lek verlegden regelmatig hun bedding en sommige daardoor ontstane oeverwallen zijn nu nog in het land herkenbaar als verhoogde ruggen.
GROENE HART – ZUID–OOST – AARDKUNDIG MONUMENT DE BOL
Geologisch gezien is het Groene Hart gevormd door rivieren. Regelmatig hebben de rivieren in het verleden hun loop verlegd. Binnendijks liggen bochtige zandige kleiruggen. Vanwege de stevige ondergrond zijn deze vaak benut voor bewoning. Elders zijn de ruggen opgegaan in de landbouwgronden en verdwenen onder het maaiveld.
GROENE HART – ZUID–OOST – OUDEWATER’S ERFGOED
Door de sterke bevolkingsgroei na de ontginningen ontstonden in de twaalfde en dertiende eeuw kleine nederzettingen. Meestal schopte dit soort lintbebouwing het niet tot stad, maar bleven het agrarisch getinte streekdorpen en buurtschappen.
GROENE HART – ZUID–OOST – WATERBEHEER
Oorspronkelijk vloeide het overtollige water van het Groene Hart op natuurlijke wijze af richting rivier. Maar het natuurlijke proces van sedimentatie (afzetting van klei op land) is door bedijking van de rivieren tot stilstand gekomen en beperkt tot de huidige rivierbedding. Hierdoor verhoogt de rivier zich langzaam, terwijl de binnendijkse gronden juist inklinken.
GROENE HART – ZUID–OOST – VEEHOUDERIJEN
Wat zijn de veenweiden zonder koeien? Ze horen bij de polder. Dacht u dat echte zwartbonte koeien nog bestaan? Mis. Ja, ze zijn nog steeds zwart en wit, maar fokprogramma’s en rasvermenging, op zoek naar de ideale genen voor de melkkoe, zowel letterlijk als figuurlijk, hebben de oude rassen achterhaald.
GROENE HART – ZUID – WEST – ERFGOED
Vanaf het zuidwestelijke bastion is aan de horizon nog net Gouda waarneembaar. De relatie van deze stad met het omringende land manifesteert zich optimaal in het product kaas. Hoewel van de ommelanden afkomstig, bezorgde de Goudse kaas deze prachtige stad wereldfaam.
GROENE HART – ZUID – WEST – BOERDERIJEN
Aaneengeregen boerenbedrijven bepalen in sterke mate het karakter van een streek. Ze vormen een netwerk van cultuurhistorisch erfgoed en landbouweconomische activiteit. Elk erf lijkt op een klein dorpje met velerlei bouwsels, gegroepeerd om het hoofdgebouw.
GROENE HART – ZUID – WEST – KINDERDIJK
De Alblasserwaard, waar de beroemde molens van het dorpje Kinderdijk staan, was ooit een ruig en vochtig veengebied waar wind en water vrij spel hadden. Dijken en windmolens beschermen ons gelukkig al eeuwenlang tegen overstromingen en een dalende poldergrond. De molens zijn zo karakteristiek voor dit gebied dat UNESCO de molens van Kinderdijk in 1997 op de Werelderfgoedlijst heeft gezet.
GROENE HART – ZUID – WEST –VOGELTREK
Jaren achtereen bezoekt een kleine zwaan met gele halsband 145U deze streek gedurende de winter. Zonder routeplanner of wegenkaart, maar met een soort aangeboren GPS-systeem, weet de vogel steeds datzelfde ene weiland te vinden in het Groene Hart. Een verschijnsel dat op zijn minst verbazing, bewondering en respect afdwingt.
GROENE HART – ZUID – WEST – GOUDA’S ERFGOED
In elke uithoek van de wereld is de naam van Gouda bekend, met dank aan het platteland rond de stad. Daar wordt nog steeds de kaas geproduceerd die als Goudse kaas wereldwijde bekendheid geniet. En in de loop der geschiedenis is er meer goeds uit deze stad voortgekomen dat wereldfaam bereikte.
